Rosnący na świecie trend dotyczący zdrowego odżywiania cieszy i napawa nadzieją. Przestajemy spożywać mięso i produkty odzwierzęce, ograniczmy słodycze, pijemy dużo wody. Podstawą diety w końcu stają się rośliny – z kolorowymi, błyszczącymi owocami i warzywami na czele. Czy nasze wyobrażenie o ich cudownych właściwościach i wartościach odżywczych jest prawdziwe? Badania sugerują, że rzeczywistość nieco odbiega od oczekiwań.
Co dokładnie się zmieniło?
W ciągu ostatnich 50-100 lat wartości odżywcze spożywanych przez nas pokarmów roślinnych znacznie się zmniejszyły. Takie stanowisko potwierdzają liczne badania z całego świata. Zarówno w USA, Kanadzie, Australii jak i Wielkiej Brytanii przeprowadzono analizę tabel składników odżywczych przygotowanych na przestrzeni lat. Wszędzie wyniki były podobne i niestety równie szokujące:
- 80% testowanej żywności wykazało znaczący spadek poziomu wapnia i żelaza,
- 75% miało obniżoną zawartość witaminy A,
- 50% straciło zadowalające ilości witaminy C i ryboflawiny,
- 12-33% wykazało zredukowane zasoby tiaminy i niacyny (witaminy z grupy B).
Najbardziej stratny w badaniach okazał się brokuł, często wymieniany jako bogate źródło wapnia i żelaza. Roślina ta, uprawiana dzisiaj, ma odpowiednio o 63% i 34% mniej tych składników w odniesieniu do plonów sprzed zaledwie kilkudziesięciu lat. Także owoce rażąco straciły na jakości – poziom witaminy A w popularnych i lubianych jabłkach spadł o 41% od 1961 r. Najnowsze doniesienia wskazują jednak na największe straty w zawartości miedzi w warzywach, owocach i zbożach – od 34 do 81%. Liczne badania z różnych, niepowiązanych instytucji, zazwyczaj sugerują także spadek poziomu potasu, wapnia i fosforu. Mimo sprzecznych zdań co do metod tego rodzaju badań, nowe rozwiązania pokazują niezaprzeczalnie ujemną korelację między intensywnością upraw, a stężeniem białka i minerałów w roślinach.
Dlaczego żywność traci na jakości?
Przyczyn może być wiele: od niezrównoważonego rolnictwa, przez zanieczyszczenie środowiska, po ingerencję człowieka w naturę. Jako jeden z głównych powodów wymienia się wyjałowienie ziemi, która w wyniku nierozsądnego gospodarowania i pozbawienia możliwości regeneracji, straciła zasobność w składniki odżywcze. Nie mogąc przekazać ich na dalsze poziomy troficzne, czyli roślinom, skazana jest na ulepszanie za pomocą często sztucznych nawozów. Naturalną koleją rzeczy, rośliny czerpiące składniki odżywcze z gleby, same mają ich mniej lub są gorzej przyswajalne. Mimo, że ten argument budzi wiele sprzeczności w środowiskach naukowych, niepodważalnym faktem jest, że rośliny uprawiane w systemie intensywnym, nie mają czasu na pobranie i przyswojenie odpowiedniej ilości składników odżywczych. Dodatkowym sposobem na uzyskanie pięknych wizualnie plonów mniejszym nakładem środków, jest ingerencja w genom roślin. Takich ingerencji nie należy się bać – przy obecnej intensyfikacji rolnictwa i konieczności zaspokojenia ogromnego popytu, często jest to najlepsze rozwiązanie, żeby chronić rośliny przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi czy ograniczyć zużycie zasobów naturalnych i środków chemicznych, jednak częstą konsekwencją takich zabiegów jest właśnie rażący spadek jakości plonów.
Oczywiście nie należy popadać w skrajności – warzywa i owoce, które spożywamy dzisiaj, nadal są wartościowe, jednak według licznych badań, dostarczają znacznie mniej cennych składników niż kilkadziesiąt lat temu. Należy z nich korzystać w świetle idei zdrowego odżywiania, ale również warto zastanowić się, jak możemy przywrócić im ich pierwotną jakość i nauczyć się korzystać z ziemi w bardziej zrównoważony sposób.
Źródła:
Davis D. R., 2009: Declining fruit and vegetable nutrient composition: what is the evidence? HortScience 44, 1, 15–19
Davis D. R., Epp M. D., Riordan H. D., 2004: Changes in USDA food composition data for 43 garden crops, 1950 to 1999. J. Am. Coll. Nutr. 23, 6, 669–682
Marles R. J., 2017: Mineral nutrient composition of vegetables, fruits and grains: The context of reports of apparent historical declines. Journal of Food Composition and Analysis, 56, 93-103
Thomas, D. E., 2000: A study on the mineral depletion of the foods available to us as a nation over the period 1940 to 1991. Medical Research Council auspices
http://www.healthyyounaturally.com/edu/fruits-veggies-enough-nutrients.htm
https://www.planetnatural.com/vegetables-nutrition/
Źródła uzupełniające:
https://www.cnpp.usda.gov/sites/default/files/nutrient_content_of_the_us_food_supply/Final_FoodSupplyReport_2006.pdf
https://www.cnpp.usda.gov/sites/default/files/nutrient_content_of_the_us_food_supply/FoodSupply1909-2000.pdf
Jeśli podoba Ci się treść na blogu, możesz podziękować za moją pracę stawiając mi wirtualną kawę:
